Πώς φτάσαμε στην καταστροφή

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ

Από τα τέλη του ’80 κάποιοι μιλούσαν για το θάνατο της Κορώνειας, που τον έβλεπαν να έρχεται, μιλούσαν για αλόγιστη χρήση του νερού από τους γεωργούς και από τις δεκάδες βιομηχανίες, ιδιαίτερα υδροβόρες πολλές από αυτές. Τα άκρως τοξικά βαφεία της παραλίμνιας περιοχής, μόλυναν τον υδροφόρο ορίζοντα και μέσω αυτού τη λίμνη.

Σήμερα, όμως, ο θάνατος (οριστικός;) της Κορώνειας αποτελεί γεγονός, αφού το ελαχιστότατο νερό της πάλαι ποτέ πανέμορφης και ζωογόνας λίμνης είναι ελαχιστότατο σε σχέση με τη δεκαετία του ’80, όταν άρχισαν να φαίνονται τα προβλήματα. Όσο για τη ζωή; Απόλυτη απουσία. Ολοκληρωτικός θάνατος κυριαρχεί στην τοξική λασπώδη «γκιόλα» που δυστυχώς ακόμη επιμένουν να την ονομάζουν λίμνη Κορώνεια.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 άρχισαν να γίνονται εμφανή τα πρώτα σημάδια υποβάθμισης της λίμνης. Η επιφάνειά της από 46 τ.χ. έφτασε το 1995 τα 30 τ.χ., κυρίως λόγω της υπεράντλησης νερού για γεωργική χρήση και δευτερευόντως εξαιτίας των υδροβόρων βιομηχανιών. Ταυτόχρονα η ανεξέλεγκτη ρύπανση από τα απόβλητα δεκάδων βαφείων αλλά και από τα αστικά λύματα του δήμου Λαγκαδά μέσω του ρέματος Μπογδάνα, μετέτρεψαν το νερό της λίμνης… σε υγρό αλκαλικής μπαταρίας!

Η οικολογική καταστροφή είναι πλέον αναπόφευκτη και δεν αργεί να συμβεί λίγα χρόνια μετά, το 1995, με τους μαζικούς θανάτους χιλιάδων πουλιών από αδιευκρίνιστη, μέχρι σήμερα, παθολογική αιτία.

Παρόλο που η περιοχή προστατεύεται από τη διεθνή σύμβαση ΡΑΜΣΑΡ και η Πολιτεία θα έπρεπε από τότε να πάρει άμεσα όλα τα κατάλληλα μέτρα για την αποκατάσταση του υγρότοπου αντίθετα, αντιδρά αναποτελεσματικά

Αναθέτει μελέτες, ξοδεύει εκατοντάδες εκατομμύρια δραχμές και μετά από 5 χρόνια περίπου, εκπονεί το πρώτο Master Plan για τη σωτηρία της λίμνης. Ως κύριο μέτρο πρότεινε την εξωπραγματική μεταφορά νερού από τον Αλιάκμονα, χωρίς βεβαίως να θίξει τα αίτια της υποβάθμισης. Και η υποβάθμιση συνεχίζεται μέχρι το καλοκαίρι του 2002 όταν η λίμνη σχεδόν αποξηράνθηκε. Τον επόμενο χειμώνα οι βροχοπτώσεις αποκατέστησαν ένα τμήμα της λίμνης, αλλά η κατάσταση ήταν πλέον δραματική. Οι τιμές του pH είναι απαγορευτικές, ένα παχύ στρώμα λάσπης καλύπτει τον πυθμένα της, η περιεκτικότητα σε βαρέα μέταλλα είναι μεγάλη, η περιεκτικότητα σε οξυγόνο είναι ελάχιστη, οι  αυξομειώσεις της στάθμης  είναι σημαντικές. Παρόλα αυτά η ανεξέλεγκτη απόρριψη ανεπεξέργαστων τοξικών βιομηχανικών λυμάτων συνεχίζεται. όπως βεβαίως και οι χιλιάδες τόνοι φυτοφαρμάκων, ετησίως, που καταλήγουν στη «λίμνη».

Η μεγάλη καταστροφή έρχεται το Σεπτέμβριο του 2004, καθώς χιλιάδες (σύμφωνα με την Κυνηγετική Ομοσπονδία, ανέρχονται σε 30.000), νεκρά πουλιά από 39 είδη, βρέθηκαν στις όχθες της λίμνης. Ανάμεσά τους 250 αργυροπελεκάνοι, είδος παγκόσμια απειλούμενο. Τον Οκτώβριο ήρθε και η σειρά των ψαριών (καθώς η λίμνη είχε εμπλουτιστεί με ξενικά είδη από αγνώστους), που κατά χιλιάδες έπλεαν νεκρά στο νερό. Μερικούς μήνες μετά δημοσιοποιήθηκαν τα αποτελέσματα των εργαστηριακών αναλύσεων σύμφωνα με τα οποία, επιβεβαιώθηκαν οι αρχικές υποψίες ότι οι θάνατοι των πουλιών οφείλονταν σε αλλαντίαση, η οποία προκαλείται από τοξίνες.

 Στα δείγματα νερού που στάλθηκαν σε εργαστήρια στην Αγγλία για να βρουν την αιτία των μαζικών θανάτων βρέθηκε μία παραλυτική βιοτοξίνη που παράγεται από ένα βακτήριο (clustridium botulinum) σε αναερόβιες συνθήκες. Αυτή η τοξίνη σε κανονικές συνθήκες θα διαλυόταν στο νερό, όμως εξαιτίας της πολύ χαμηλής στάθμης του νερού έμεινε αδιάλυτη. Η βιοτοξίνη πέρασε στους μικροοργανισμούς με τους οποίους τρέφονται πολλά είδη πουλιών και προκάλεσε παράλυση του μυϊκού και νευρικού συστήματος των πτηνών. Πολλά πνίγηκαν στην προσπάθειά τους να σωθούν και βρέθηκαν να επιπλέουν στα ρηχά ανάμεσα σε καλαμιές ή στην όχθη.

Όσο για το θάνατο των ψαριών, αυτός αποδόθηκε στο φαινόμενο της ανοξίας, δηλαδή της πλήρους απουσίας οξυγόνου στο νερό.